راهنمای جامع اصول طراحی و تاسیس کارخانه خوراک
راحتی و اجرای کارخانه خوراک (Feed Factory) علمی گسترده است که با موضوعات سایر علوم ارتباط بسیاری دارد برای مثال علومی مانند مهندسی صنایع، مکانیک، برق، عمران و همچنین علوم اقتصادی، مدیریت صنعتی، معماری، مهندسی شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری ممکن است به نحوی در این موضوع دخالت داشته باشند.
هدف در طراحی کارخانه خوراک، تولید مواد اولیه با سرعت بیشتر در یک محیط مطلوب تولیدی و با کمترین زمان و حداقل اتلاف سرمایه، تولید محصولی است که به دست مصرف کننده برسد.
مسلم است که این هدف حاصل نخواهد شد مگر این که هر یک از فعالیتهایی که در کارخانه صورت می‌گيرد، بررسی و مطالعه شود و از نظر علمی اصلاحات لازم در خصوص آن فعالیت طبق ضوابط معین و مشخص به عمل آید.
عمده‌ترين وظيفه كارخانه خوراک، توليد خوراک براساس خصوصياتی چون ارزش غذایی خوراک، خواص فيزيكی و شيميایی آن و هزينه پايين حمل و نقل می باشد.
كارخانه خوراک نياز به تجهيزات مدرن، امكان توليد مطلوب و مقرون به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی دارد که ارتباط مستقیم به عواملی از جمله برنامه ریزی مناسب، انتخاب سازنده معتبر برای ساخت ماشین آلات، پرسنل فنی و … دارد.
اصول سازماندهی در کارخانه خوراک
كارخانه خوراک می بایست يك سيستم سازماندهی كامل داشته باشد كه به اهداف خود دست يابد به طور كلی اين سيستم شامل سيستم مديريتی، سيستم اجرايی و سيستم پشتیبانی است.
سيستم مدیریتی
اين سيستم بايستی چهار وظيفه را بعهده داشته باشد:
- تصميم گيری و برنامه ريزی
- سازماندهی و هدايت
- نظارت و كنترل
- آموزش و تشویق
اين سیستم شامل 3 زير شاخه می شود:
- سيستم مديريت عملياتی
- سيستم مديريت توليد
- سيستم مديريت نيروی انسانی
در اين سيستم اطلاعات ورودی مهم شامل نيروی انسانی، سرمايه، مواد اوليه می باشد در حاليكه اطلاعات خروجی شامل اهداف بازرگانی، راهكارهای توليدی، طرح ها و برنامه مدیریت پرسنل است.
سيستم اجرایی
اين سيستم به تكميل طرح های پيشنهاد شده توسط واحد مديريت و نتيجه گيری از اهداف بازرگانی از ميان يك سلسله فعاليت های خاص می پردازد.
اين مورد شامل 2 زير شاخه شامل سيستم توليد و سيستم فروش است كه سيستم توليد معمولا در بردارنده چهار بخش است:
- الف) تكنولوژی توليد كه مواردي چون ساخت فرمول، آزمايش فرمول، رویه كار و فرآيند فنی توليد را تحت پوشش خود دارد.
- ب) فرآیند تولید اصلی، تبدیل مواد مغذی به محصولات تمام شده یا نیمه تمام با استفاده از تجهیزات و تکنولوژی مدرن است.
- پ) توليد ملزومات كمكی شامل تهيه بخار، الكتريسیته و آب بعلاوه نگهداری تجهيزات است كه فاكتورهای ضروری براي تضمين عملكرد نرمال توليد مقدماتی هستند.
- ت) خدمات توليد شامل بازرسی و حفاظت از مواد اوليه، ابزار و تمهيدات حراستی نيروی كار كه هر دو بخش توليد مقدماتی و توليد كمكی را به خدمت می گيرد.
عملكرد سيستم فروش و عرضه در بردارنده خريد مواد اوليه، ابزار و تجهیزات بعلاوه فروش محصول توليد شده و خدمات پس از فروش است.
سیستم پشتيبانی توليد
وظيفه آن تهيه اطلاعات به منظور تصحيح و تعديل اهداف بازرگانی و تهيه طرح های توليد برای سيستم مديريت است. سيستم پشتيبانی توليد برای كارخانه خوراک به بررسی بازار و كنترل كيفی مشتمل بر بازرسی معطوف است اين مورد معمولاً با واحد فروش، آزمايشگاه و واحد فارم آزمايشی تكميل می گردد.
تعیین ظرفیت و طرح توسعه کارخانه خوراک
مطابق با انواع گوناگون خوراک، كارخانه های خوراک را می توان به كارخانجات توليد مكمل، توليد كنسانتره و خوراک کامل طبقه بندی كرد.
تصمیم‌گیری در مورد ظرفیت کارخانه باید در وقت مناسب صورت بگیرد. در این میان بهترین عامل تعیین‌کننده در تصمیم‌گیری، نمودارهای فروش یا تقاضا است.
با توجه به اینکه در فروش خوراک، تغییرات فصلی تأثیرگذار هستند، تصمیم گیری بهینه نیست که ظرفیت کارخانه را بر اساس بالاترین مقدار تقاضا در نظر گرفت.
بنابراین، انتخاب هایی که می توان از آنها در زمینه استفاده از نمودارهای فروش برای بهینه سازی تصمیمات گرفت، به صورت زیر خلاصه میشود:
- تعیین ظرفیت کارخانه بر طبق بالاترین نقطه فروش
- تعیین ظرفیت کارخانه به صورت معدل فروش در طول سال
اگر معیار انتخاب بر طبق نمودارهای فروش در نظر گرفته شود، سرمایه گذار باید مقدار احتمال یا ریسک هزینه‌ها را به حداقل برساند همچنین باید مقدار نیروی کار لازم و دستمزدها را به طور متغیر انتخاب کند. بنابراین با توجه به موارد فوق می‌توان حد متوسطی را برای ظرفیت تولید انتخاب کرد.
طرح توسعه از دیگر مسائل مدیریت طراحی کارخانه خوراک می‌باشد. دلایل زیادی برای طرح گسترش در کارخانه مطرح است که مدیریت بایستی به فکر برنامه ریزی در این زمینه باشد. بعضی از این عوامل به شرح ذیل می‌باشد:
- به علت پایین بودن ظرفیت کارخانه، ممکن است مقدار تقاضا برآورده نشود.
- ممکن است محصول جدیدی به خط تولید اضافه شود
- ممکن است عملیات اضافی یا سرویس زیادتری مورد نیاز باشد.
در طرح توسعه کارخانجات خوراک با توجه به ماهیت فرایند تولید ضروری است، ظرفیت یک سری از تجهیزات برای هر دو طرح فعلی و توسعه در نظر گرفته شود. برای مثال ظرفیت مخازن آماده‌سازی، ظرفیت میکسر، ظرفیت بالا برنده‌ها و گاهی ظرفیت آسیاب (بستگی به نوع طراحی). در غیر این صورت طراحی پیچیده و هزینه آن به مراتب افزایش می‌یابد.
ساختمانها و تاسیسات اداری کارخانه خوراک
این بخش شامل ساختمان اداری، بخش نگهبان ورودی، پاركينگ، حوضچه گندزدايی، بورد تبليغاتی، محوطه حياط و ديوار محوطه می‌باشد. ساختمان اداری مهمترین قسمت از موارد فوق می‌باشد و از این جهت مورد بررسی قرار می‌گیرد که اهمیت آن معادل نقش استقرار تجهيزات و ماشين آلات در كارايی كارخانه مي‌باشد. همچنین طراحی درست جانمایی (استقرار تجهیزات و ماشین آلات و جاسازی دفاتر) که از وظایف مدیریت است برای دستیابی به بازدهی مفید است.
مدیریت برای پشتیبانی و حمایت تولید دریک کارخانه خوراک صنعتی به فضای اداری برای مسئولین اداری مانند مدیر کارخانه، مدیر تولید، سرپرست و سرکارگر، کنترل تولید، کنترل کیفیت، فروش، حسابداری، خرید، مهندسی صنایع، بارگیری و دریافت، منابع انسانی، تحقيقات و توسعه و غيره نيازمند مي‌باشد.
ساختمان اداری می توانند در محل های ذیل قرار گیرند:
- در داخل ساختمان کارخانه
- در یک ساختمان جداگانه در مجاورت ساختمان کارخانه
- در یک ساختمان جداگانه با فاصله از ساختمان کارخانه
ساختمان های اصلی مربوط به خدمات کارکنان
به طور كلی شامل رستوران، خوابگاه يا استراحتگاه، حمام، دستشویی عمومی، زمين ورزش و … می باشد. تجربه نشان داده است که اگر محیط کاری مناسبی انتخاب شود بازدهی تا %30 بالا می‌رود.
متاسفانه در بسیاری از واحدهای صنعتی، نه تنها چنین امری رعایت نمی‌شود، بلکه مدیریت در برنامههای آینده خود نیز آن را در نظر ندارد. بنابراین برای رسیدن به بازدهی مطلوب، نه تنها به ماشین آلات و کارگر خوب نیاز است بلکه ماشین و کارگر باید بتوانند در جای مناسب و با شرایط خوب به بازدهی مطلوب خود برسند.
چون اغلب کارخانه‌ها معمولا در بیرون شهرها و به طور کلی دور از خدمات شهری مانند خدمات پزشکی و غیره هستند، لزوم ایجاد بهداری با تسهیلات مناسب از سوی مدیریت پیش بینی شود.
به طور کلی می توان خدمات کارکنان را به بخشهای ذیل تقسیم کرد:
- خدمات غذایی (رستوران)
- خدمات پزشکی درمانی
- اطاقهای رختکن، دستشویی و توالت
- خدمات فوق برنامه (گردشهای دسته جمعی، بازدیدها و…)
البته این خدمات فوق از کارخانه‌ای به کارخانه دیگر متفاوت است و مقدار آن بسته به نوع، شکل و ساختار مدیریتی کارخانه متغیر است ولی نباید از ميزان تعریف شده‌ای کمتر باشد.
همه كارخانجات خوراک ممكن است كليه ساختمان ها و تأسيسات ذكر شده فوق را نداشته باشند و طرح ها و سلیقه‌های متفاوتی مطابق با معيارها، تنوع توليد و ساختار تأسيساتی واقعی وجود داشته باشد.
نتیجه گیری
در نتیجه، طراحی و سازماندهی کارخانه خوراک یک فرآیند پیچیده و چند بعدی است که نیازمند در نظر گرفتن عوامل مختلفی از جمله تکنولوژی تولید، مدیریت نیروی انسانی و پشتیبانی تولید می‌باشد. هدف اصلی این طراحی، دستیابی به تولید کارآمد و مقرون به صرفه است که با بهینهسازی مراحل مختلف تولید و ارتقاء کیفیت محصولات به دست می‌آید. همچنین، توجه به اصول سازماندهی، فضای مناسب برای پرسنل و بهبود شرایط کاری می‌تواند تاثیر مستقیمی بر افزایش بازدهی و بهرهوری کارخانه داشته باشد.
سوالات متداول درباره تاسیس کارخانه خوراک
چه عواملی در موفقیت طراحی کارخانه خوراک تأثیرگذار هستند؟
تحقق یک طراحی موفق برای کارخانه خوراک مستلزم در نظر گرفتن عناصری همچون فناوریهای نوین تولید، هدایت مؤثر نیروی انسانی، پشتیبانی از چرخه تولید، و بهینهسازی مداوم فرآیندها برای کاهش اتلاف سرمایه و افزایش بهرهوری بهصورت همزمان است.
مهمترین وظیفه یک کارخانه خوراک چیست؟
اساسیترین وظیفه کارخانه خوراک، تولید خوراکی با بالاترین ارزش تغذیهای، ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی مطلوب و در عین حال، مقرون به صرفه بودن هزینههای حمل و نقل است که در نهایت به مصرفکننده نهایی تحویل داده میشود.
سیستم مدیریتی در یک کارخانه خوراک از چه بخشهایی تشکیل شده است؟
سیستم مدیریتی کارخانه خوراک از سه رکن کلیدی تشکیل شده است: مدیریت اجرایی، مدیریت فرآیند تولید، و مدیریت منابع انسانی، که به طور هماهنگ برای دستیابی به اهداف تولیدی و تجاری عمل میکنند.
چرا تعیین ظرفیت کارخانه خوراک بسیار حیاتی است؟
تعیین ظرفیت تولیدی کارخانه بهمنظور بهینهسازی فرآیند تولید و کاهش خطرات مالی بسیار ضروری است و باید بر اساس تحلیلهای دقیق فروش و پیشبینی تقاضا انجام شود تا کارخانه بتواند در طول سال بهینه عمل کند.
خدمات رفاهی کارکنان در یک کارخانه خوراک شامل چه مواردی میشود؟
خدمات رفاهی در کارخانههای خوراک شامل امکاناتی چون رستوران، خدمات بهداشتی و درمانی، اتاقهای استراحت، و برنامههای تفریحی گروهی نظیر گردشها و بازدیدهای دستهجمعی است که تأثیر بسزایی در افزایش انگیزه و کارآمدی کارکنان دارند.
اشتراک گذاری
